Το διαχρονικό μάθημα του Αριστόβουλου Μάνεση για όσους κατάπιαν (αλλά και έβγαλαν) την γλώσσα τους στην εποχή της Νέας Δικτατορίας
Γράφει ο Κωνσταντίνος Ι. Βαθιώτης, Καθηγητής Ποινικού Δικαίου – Δικηγόρος Αθηνών ΠΡΟΪΔΕΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΒΙΑΣΤΙΚΟΥΣ«Έρχονται στην ζωή, και στην ατομική και στην κοινωνική, ορισμένες στιγμές που πρέπει κανείς να πει και το μεγάλο ναι και το μεγάλο όχι, και υπάρχουν περιπτώσεις που η σιωπή δεν είναι χρυσός, είναι λίβανος και σμύρνα, προσφορά στην εξουσία των κρατούντων».«Το ουσιώδες είναι να μένει κανείς ελεύθερος, όρθιος και αλύγιστος απέναντι στους καταναγκαστικούς και ιδεολογικούς μηχανισμούς των κρατούντων. Αν η εξουσία, που την συμφέρει να έχει παθητικούς και πολιτικά αδιάφορους πολίτες, σας πει ότι δεν είστε φρόνιμοι και νομοταγείς, αποδείξτε της ότι καλός πολίτης είναι μόνον ο ελεύθερος πολίτης, ο συνειδητός και ενεργός πολίτης. Όποιος αδιαφορεί για τα πολιτικά πράγματα του τόπου του δεν είναι φιλήσυχος, αλλά άχρηστος, αχρείαστος πολίτης».Αυτά είναι τα λόγια του κορυφαίου Έλληνα Συνταγματολόγου Αριστόβουλου Μάνεση, ο οποίος ένιωσε στο πετσί του τι σημαίνει δικτατορία.Όπως ο ίδιος μας αφηγείται, το τελευταίο του μάθημα (18 Ιανουαρίου 1968) ήταν η πρώτη μαζική αντιδικτατορική εκδήλωση στο πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Ύστερα από λίγο καιρό πήρε τον δρόμο για την εξορία.Μολονότι εν έτει 2023 συντρέχουν 10 ανεξίτηλα σημάδια δικτατορίας (καμουφλαρισμένης βεβαίως με την μάσκα των κοινοβουλευτικών τύπων) που άφησε η διακυβέρνηση του κόμματος της Νέας Δικτατορίας, οι Έλληνες διανοούμενοι, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, ακολουθούν τον ακριβώς αντίθετο δρόμο, τηρούν δηλαδή σιγήν ιχθύος, που δεν είναι χρυσός, αλλά λίβανος και σμύρνα, προσφορά στην εξουσία των κρατούντων.Υπάρχει, όμως, και μια άλλη κατηγορία διανοουμένων, που δεν προσέφερε απλώς λίβανο και σμύρνα στην εξουσία μέσω της σιωπής της, αλλά πολύ περισσότερο εναπόθεσε χρυσό στις μπότες της έξυπνης δικτατορίας. Η ρηματική στήριξή της από την κατηγορία αυτή προήλθε από ονομαστούς Συνταγματολόγους, οι οποίοι διετέλεσαν μαθητές του Αριστόβουλου Μάνεση, αλλά σήμερα δραστηριοποιούνται ως οιονεί ινστρούχτορες του κρυπτο-ολοκληρωτικού καθεστώτος. Επομένως, τα κόκκαλα του Μάνεση είναι σχεδόν βέβαιον ότι τώρα θα τρίζουν.Ο Μάνεσης στο εγχειρίδιό του «Ατομικές ελευθερίες» (1982) επεσήμαινε προφητικά την αντισυνταγματικότητα των μέτρων που εν έτει 2020 θα επιβάλλονταν ως δήθεν συνταγματικά υπό το αγγλόφωνο, παραπλανητικό περιτύλιγμα του όρου lockdown.Χαρακτηριστική η επισήμανσή του: «Στην Ελλάδα απαγορεύσεις κυκλοφορίας κατά τη νύχτα ίσχυσαν σε συνταγματικά ανώμαλες περιόδους».Ο Μάνεσης είχε τοποθετηθεί και για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό: «Περιορισμούς της προσωπικής ελευθερίας, που αφορούν όμως επίσης και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια (άρθρο 2 παρ. 1 Συντάγματος), συνεπάγονται οι υποχρεωτικοί εμβολιασμοί και ιδίως η απομόνωση των πασχόντων από λοιμώδεις μεταδοτικές ασθένειες […]. Θα πρέπει ωστόσο η σχετική νομοθεσία που προβλέπει τον περιορισμό και τη σχετική διαδικασία, να παρέχει εγγυήσεις –ιατρικές και δικαστικές– αποτρεπτικές καταχρηστικών εφαρμογών. Οι περιορισμοί πάντως αυτοί πρέπει να μη προσβάλλουν ανεπανόρθωτα την προσωπικότητα του ανθρώπου».Οι δύο παραπάνω θέσεις του για το lockdown και τον υποχρεωτικό εμβολιασμό αγνοήθηκαν πλήρως από Συνταγματολόγους που υπήρξαν μαθητές ή/και θαυμαστές του.Αντιπροσωπευτικά παραδείγματα αποτελούν οι Ευάγγελος Βενιζέλος και Νίκος Αλιβιζάτος, οι οποίοι έχουν την τάση με συχνές εμφανίσεις τους στον Τύπο και την Τηλεόραση να κατευθύνουν την κοινή γνώμη πάνω στις ράγες της ατζέντας της Νέας Τάξης Πραγμάτων, δίνοντας την εντύπωση ότι κατά την τριετία 2020-2023 ζούμε μια Ιδιότυπη Δικτατορία όχι μόνο Λοιμωξιολόγων αλλά και Συνταγματολόγων.Σημειωτέον ότι, την βραδιά των εκλογών της 18ης Ιουνίου 1989, στο στούντιο της ΕΡΤ της Αγίας Παρασκευής αναμενόταν από στιγμή σε στιγμή να καταφθάσει αεροπορικώς από την Θεσσαλονίκη ο Αριστόβουλος Μάνεσης και να καθίσει στην κόκκινη καρέκλα του. Δυστυχώς, το σχετικό απόσπασμα από εκείνη την εκπομπή κόβεται, προτού ο Μάνεσης μπει στο στούντιο και καταθέσει τις απόψεις του (το βίντεο είναι μέχρι αυτήν την ώρα προσβάσιμο στο youtube και παρατίθεται εντός του αναρτώμενου άρθρου).Ο γράφων είχε την τύχη, ως φοιτητής της Νομικής Σχολής Αθηνών, να παρακολουθήσει εκείνη την τηλεοπτική συζήτηση και να γίνει αυτήκοος μάρτυς του έντονου διαξιφισμού που είχε προκύψει ανάμεσα στον Αριστόβουλο Μάνεση και τον Ευάγγελο Βενιζέλο. Η πολυλογία του μαθητή είχε προκαλέσει τον εκνευρισμό του δασκάλου!Ωστόσο, χάρη σε αυτήν την πολυλογία του φανατικού οπαδού της Νέας Τάξης Πραγμάτων Ευάγγελου Βενιζέλου, ο ελληνικός λαός έχει το προνόμιο να πληροφορείται κάποιες μεγάλες αλήθειες, οι οποίες, όμως, φαίνεται πως δεν είναι ικανές να τον ταρακουνήσουν από την παροιμιώδη ραστώνη που τον κατατρύχει.Όποιος βαριέται να διαβάσει μέχρι τέλους το κείμενο που ακολουθεί, ας αποστηθίσει τα προειδοποιητικά λόγια του κ. Βενιζέλου, ξεκινώντας να προετοιμάζεται για μια νέα ενδεχομένως πανδημία ή κάποιο άλλο συγκλονιστικό γεγονός, το οποίο θα φέρει καινούργιο σοκ για την συμπαγή πλειοψηφία των πολιτών που επιμένουν να ζουν εκτός τόπου και χρόνου, εγκλωβισμένοι σε ένα δηλητηριώδες τηλεοπτικό matrix:«Δεν υπάρχει κανονικότητα σε κανένα επίπεδο. Αλλάζει ο κόσμος λόγω τεχνητής νοημοσύνης και κλιματικής κρίσης. Είμαι εδώ για να βοηθήσω σε κοινωνική ή οικονομική κρίση. Να είμαστε προετοιμασμένοι για νεότερες μορφές πολέμου».
Ο μέγιστος των Ελλήνων Συνταγματολόγων, ο Αριστόβουλος Μάνεσης (1922-2000), μιλά για το τελευταίο του μάθημα στην εποχή της χούντας των Συνταγματαρχών σε ένα από τα ελάχιστα βίντεο που διασώζονται με την εικόνα και την φωνή του. Δεδομένου ότι από τις 17 Μαρτίου 2020 βιώνουμε μια υβριδική μορφή χούντας, την λεγόμενη υγειονομική δικτατορία, η οποία, όμως, έχει την ιδιαίτερη ιδιότητα να μεταλλάσσεται και σε άλλες μορφές δικτατορίας, όπως την κλιματική, αξίζει να θυμηθούμε εκείνα τα λόγια του:
Σήμερα, ωστόσο, οι εξελιγμένες δικτατορίες δεν επιβάλλονται τόσο με την βία όσο με την υπουλία. Στόχος τους δεν είναι το σώμα, αλλά το μυαλό του πολίτη. Για να αλώσουν το διανοητικό κάστρο του, οι έξυπνες δικτατορίες δεν χρησιμοποιούν όπλα και άρματα, αλλά την τεχνολογία που κάνει θαύματα. Κι οι αλυσίδες που του περνούν δεν είναι αστυνομικές χειροπέδες, αλλά αόρατα δεσμά που δεν μπορεί να τα σπάσει, αφού δεν τα αναγνωρίζει. Πόσο δίκιο είχε ο Κάφκα όταν λιτά και απέριττα έγραφε το απόφθεγμα:
Οι διανοούμενοι της κατηγορίας Αριστόβουλου Μάνεση θα έπρεπε να είναι σε θέση να διακρίνουν την μάσκα της σύγχρονης δικτατορίας, η οποία είναι μεν φτιαγμένη από πρώτης τάξεως τεχνολογικό υλικό, πλην όμως την προδίδει η ρητορική της, διότι αυτή είναι ίδια και απαράλλαχτη με εκείνη που χρησιμοποιεί κατά περίεργο τρόπο κάθε παραδοσιακή δικτατορία: Όσα χρόνια κι αν περάσουν, τα δικτατορικά καθεστώτα επιλέγουν ως σύνθημά τους τις δύο συμπληρωματικές φράσεις που είναι γνωστό ότι δελεάζουν τον φοβισμένο όχλο:
Εκτός, όμως, από την προσποιητή πατερναλιστική γλώσσα (όπως το αηδόνι το καταλαβαίνεις από το κελάηδισμά του, έτσι και την δικτατορία την καταλαβαίνεις από την δήθεν αγαθόβουλη ρητορική της για την προστασία του πολίτη²), υπάρχουν και άλλα σημάδια που προδίδουν το δικτατορικό DNA ενός καθεστώτος. Επί παραδείγματι, κάθε δικτατορία στηρίζεται ιδίως:
Μολονότι, λοιπόν, συντρέχουν και τα 10 σημάδια δικτατορίας (καμουφλαρισμένης βεβαίως με την περούκα των κοινοβουλευτικών τύπων), τα οποία άφησε ανεξίτηλα πίσω της η διακυβέρνηση του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας (διάβαζε: Νέας Δικτατορίας), οι Έλληνες διανοούμενοι, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, ακολουθούν τον ακριβώς αντίθετο δρόμο. Με τα λόγια του Μάνεση:
Υπάρχει, όμως, και μια άλλη κατηγορία διανοουμένων, που δεν προσέφερε απλώς λίβανο και σμύρνα στην εξουσία μέσω της σιωπής της, αλλά πολύ περισσότερο εναπόθεσε χρυσό στις μπότες της έξυπνης δικτατορίας. Η ρηματική στήριξή της από την κατηγορία αυτή προήλθε από ονομαστούς Συνταγματολόγους, οι οποίοι διετέλεσαν μαθητές του Αριστόβουλου Μάνεση, αλλά σήμερα δραστηριοποιούνται ως οιονεί ινστρούχτορες του κρυπτο-ολοκληρωτικού καθεστώτος. Επομένως, τα κόκκαλα του Μάνεση είναι σχεδόν βέβαιον ότι τώρα θα τρίζουν. Η ωραία φράση του περί σιωπής σε χαλεπούς καιρούς μπορεί να συνδυασθεί με ένα απόφθεγμα που είχε γράψει ο Αββάς Ντινουάρ, στη μικρή πραγματεία του με τίτλο «Η τέχνη της σιωπής»:³
Σημειωτέον ότι ο Αριστόβουλος Μάνεσης στο εγχειρίδιό του «Συνταγματικά Δικαιώματα, α΄ ατομικές ελευθερίες»⁴ επεσήμαινε προφητικά την αντισυνταγματικότητα των μέτρων που εν έτει 2020 θα επιβάλλονταν ως δήθεν συνταγματικά υπό το αγγλόφωνο, παραπλανητικό περιτύλιγμα του όρου lockdown:
Εξ όσων είμαι σε θέση να γνωρίζω, κανένας από τους νεότερους ή και παλαιότερους Συνταγματολόγους, οι οποίοι σχολίαζαν γραπτώς ή προφορικώς την διαμορφωθείσα κατάσταση επί υγειονομικής δικτατορίας, δεν αποκάλυψε στον ελληνικό λαό την ολοφάνερη πρόσκρουση του lockdown (και, ειδικότερα, της υποχρέωσης αποστολής SMS ή της σύνταξης και επίδειξης αυτοβεβαίωσης μετακίνησης, καθώς και της βραδινής απαγόρευσης κυκλοφορίας) σε όσα δίδασκε ο Μάνεσης στο παραπάνω εγχειρίδιό του. Στο ίδιο εγχειρίδιο πραγματευόταν και το ζήτημα αν είναι συμβατή με το Σύνταγμα η θέσπιση υποχρεωτικών εμβολιασμών, αλλά και πάλι το κρίσιμο χωρίο έμεινε αναξιοποίητο:⁶
Αξίζει τώρα να θυμηθούμε πώς οι Συνταγματολόγοι που μεσουρανούσαν το 1989 είχαν σχολιάσει τον σχηματισμό κυβέρνησης μέσω διερευνητικών εντολών την εποχή που η Ν.Δ. του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ετοιμαζόταν να συγκροτήσει οικουμενική κυβέρνηση με την σύμπραξη του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου (sic).
Δύο εξ αυτών, οι Ευάγγελος Βενιζέλος και Νίκος Αλιβιζάτος, είναι και σήμερα στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας και συχνά-πυκνά καθαγιάζουν τα προδήλως αντισυνταγματικά μέτρα της κυβέρνησης (όπως είναι ιδίως ο υποχρεωτικός εμβολιασμός κατά του κορωνοϊού). Επίσης, με τις συχνές εμφανίσεις τους, τόσο στον Τύπο όσο και την Τηλεόραση, έχουν την τάση να κατευθύνουν την κοινή γνώμη πάνω στις ράγες της Νέας Τάξης Πραγμάτων, δίνοντας την εντύπωση ότι κατά την τριετία 2020-2023 ζούμε μια ιδιότυπη δικτατορία όχι μόνο Λοιμωξιολόγων αλλά και Συνταγματολόγων. Αν συγκρίνουμε τις εκλογές του 1989 με εκείνες του 2023, αξίζει να αναρωτηθούμε:
Σημειωτέον ότι, την βραδιά των εκλογών της 18ης Ιουνίου 1989, στο στούντιο της ΕΡΤ της Αγίας Παρασκευής αναμενόταν από στιγμή σε στιγμή να καταφθάσει αεροπορικώς από την Θεσσαλονίκη ο Αριστόβουλος Μάνεσης και να καθίσει στην κόκκινη καρέκλα του (βλ. το βίντεο που παρατίθεται στο τέλος του κειμένου, λεπτό 12.47 επ.). Δυστυχώς, το σχετικό απόσπασμα από εκείνη την εκπομπή κόβεται, προτού ο Μάνεσης μπει στο στούντιο και καταθέσει τις απόψεις του. Ο γράφων είχε την τύχη, ως φοιτητής της Νομικής Σχολής Αθηνών, να παρακολουθήσει εκείνη την τηλεοπτική συζήτηση και να γίνει αυτήκοος μάρτυς του έντονου διαξιφισμού που είχε προκύψει ανάμεσα στον Αριστόβουλο Μάνεση και τον Ευάγγελο Βενιζέλο. Η πολυλογία του μαθητή είχε προκαλέσει τον εκνευρισμό του δασκάλου! Ωστόσο, χάρη σε αυτήν την πολυλογία του φανατικού οπαδού της Νέας Τάξης Πραγμάτων Ευάγγελου Βενιζέλου, ο ελληνικός λαός έχει το προνόμιο να πληροφορείται κάποιες μεγάλες αλήθειες, οι οποίες, όμως, φαίνεται πως δεν είναι ικανές να τον ταρακουνήσουν από την παροιμιώδη ραστώνη που τον κατατρύχει. Επί παραδείγματι, σε συνέντευξη που έδωσε στην δημοσιογράφο του MEGA Ν. Λυμπεράκη στις 3 Απριλίου 2023, μεταξύ των άλλων, ο ενδεχομένως μελλοντικός μνηστήρας της Προεδρίας της Δημοκρατίας τόνισε διαπιστωτικά και προειδοποιητικά:
Στην φράση «νεότερες μορφές πολέμου» μπορεί να υποκρύπτεται προαναγγελία νέας πανδημίας ή κάποιου άλλου συγκλονιστικού γεγονότος που θα φέρει καινούργιο σοκ για τον ελληνικό λαό ή για όλους τους λαούς. Αλλά ποιος υπνωτισμένος Νεοέλληνας είναι σε θέση να πάρει στα σοβαρά τις πολύτιμες νουθεσίες του κ. Βενιζέλου; Πάντως, ο ίδιος δεν έχασε την ευκαιρία να ευλογήσει τα πεπραγμένα της παρούσας κουλο-κυβέρνησης, υπονοώντας ότι όσοι μιλούν για υγειονομική δικτατορία μάλλον θα ήταν καλό να επισκεφθούν έναν ψυχίατρο (αυτό σημαίνει, όμως, ότι το ίδιο θα έπρεπε να κάνει και ο Αριστόβουλος Μάνεσης, αν με κάποιον τρόπο μπορούσε να επανέλθει στην ζωή – ή μήπως θα έριχνε στην πυρά το εγχειρίδιό του ως τάχα παρωχημένο;):
Και τώρα απολαύστε την αφρόκρεμα των Συνταγματολόγων του 1989! 1 Κάφκα, Αφορισμοί, μτφ. Β. Ρούπα, εκδ. Ροές, Αθήνα 2009, σελ. 38. 2 Η προ ετών μετονομασία του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως σε υπουργείο Προστασίας του Πολίτη θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως μια γλωσσική ένδειξη υπόκωφου ολοκληρωτισμού! 3 Μτφ.: Τ. Τόλια, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2007, σελ. 34. 4 Πανεπιστημιακές παραδόσεις, δ΄ έκδοση, εκδ. Σάκκουλα, Θεσσαλονίκη 1982, σελ. 134. 5 Βλ. και το βιβλίο του γράφοντος: Από την Τρομοκρατία στην Πανδημία. Υποχρεωτικές ιατρικές πράξεις στον πόλεμο κατά του αόρατου εχθρού, εκδ. Αλφειός 2021, σελ. 27, υποσ. 20. Βλ. τώρα και 3η έκδ., 2023, σελ. 36 (διαθέσιμο προς πώλησιν από 3 Μαΐου 2023).
6 Βλ. και το βιβλίο του γράφοντος: Από την πανδημία στην κλιματική αλλαγή. Συντονισμένα τρομο-κράτη σε φόντο παγκόσμιας διακυβέρνησης, εκδ. Αλφειός, Αθήνα 2021, σελ. 71.
7 Μάνεσης, ό.π., σελ. 137/138. |
