Αντίο μεσαία τάξη! Του Γιώργου Στάμκου

Μια φορά κι έναν καιρό υπήρχε στην Ελλάδα και η μεσαία τάξη… Κάπως έτσι μπορούν να αρχίζουν τις ιστορίες τους οι αφηγητές του μέλλοντος, που θα ζουν σε μια Ελλάδα με δύο αυστηρά διαχωρισμένες κοινωνικές ομάδες: τους πλούσιους και τους φτωχούς. Γιατί απλά η μεσαία τάξη –αυτή η «πολυτέλεια» που ο καπιταλισμός  δεν είναι πια διατεθειμένος να πληρώνει– θα είναι ανύπαρκτη ή αμελητέα. Η εξαφάνισή της δεν είναι κάτι που επέρχεται, δεν είναι κάποιο μελλοντικό ενδεχόμενο. Συμβαίνει καθημερινά και σε μαζική κλίμακα, σε σημείο ώστε το τέλος της μεσαίας τάξης –τουλάχιστον στην Ελλάδα– να είναι σχεδόν προβλεπόμενο.

Η μεσαία τάξη, η οποία εμφανίστηκε δυναμικά στο κοινωνικό προσκήνιο της Ελλάδας τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, η περίφημη «κοινωνία των 2/3» που θα εκδημοκράτιζε, θα εκσυγχρόνιζε και θα εξισορροπούσε την ελληνική κοινωνία, είναι πλέον αντιμέτωπη με το φάσμα της εξαφάνισής της. Μετατίθεται με «συνοπτικές διαδικασίες» στην εκθετικά αυξανόμενη τάξη των νεόπτωχων. Χρεοκοπεί κι εξαφανίζεται. Μαζί της εξαφανίζονται και οι ελπίδες –ή ευσεβείς πόθοι;– να μεταρρυθμιστεί ο σκληρός καπιταλισμός, ώστε να λειτουργεί όχι μόνον προς όφελος των λίγων, αλλά και να συντηρηθεί το Κράτος Πρόνοια που διατηρούσε την κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη. (Δεν χρειάζεται βέβαια να θρηνολογούμε για την εξαφάνισή της, αν αυτή λάβει όντως αμετάκλητο χαρακτήρα –εφόσον είναι μάλλον μια πικρή «εκδίκηση της ιστορίας», επειδή η μεσαία τάξη μόνη της παραδόθηκε άνευ όρων στο νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό και στη λατρεία των αγορών– αλλά να αναρωτηθούμε ποια θα είναι η κατάσταση που θα μας περιμένει μετά το τέλος της μεσαίας τάξης).

Μετά το τέλος της Μεσαίας Τάξης…
Με μισθούς Βαλκανίων, κόστος ζωής Βρυξελλών και φόρους Σκανδιναβίας, δεν είναι παράξενο που η «μεγαλοφυής» πολιτική της Τρόικας θα αποτύχει παταγωδώς σε όλα εκτός από ένα σημείο: θα έχει καταφέρει να ισοπεδώσει την ελληνική κοινωνία, να εξαφανίσει τη μεσαία τάξη και να εξαθλιώσει τον ελληνικό λαό. Η Ελλάδα δεν είναι απλά ένα «εργαστήριο λιτότητας» που έχουν στήσει οι φωστήρες της Τρόικας, που επιμένουν πως οι Έλληνες πρέπει οπωσδήποτε να φτωχύνουν για γίνουν πιο «ανταγωνιστικοί» (λες και οι Ελβετοί που βρίσκονται στη κορυφή της ανταγωνιστικότητας είναι εκεί λόγω χαμηλού βιοτικού επιπέδου). Είναι στην πραγματικότητα ένα «εργαστήριο οικονομικής ηλιθιότητας» με πειραματόζωα όλους μας. Ένα «φραγκενσταϊνικό χασάπικο» όπου δοκιμάζονται αποτυχημένες οικονομικές συνταγές για να διαπιστωθεί κατά πόσο τα πειραματόζωα μπορούν να αντέξουν την αυτοαναπαραγόμενη «Spiral of Death» που δημιουργεί ένα αποτυχημένο οικονομικό πείραμα. Σκέτη γοτθική φρίκη!
 Οι όποιες «αναπτυξιακές ψευδαισθήσεις» τελείωσαν. Όλα τα προσχήματα πλέον κατέπεσαν. Στόχος δεν είναι να επιτευχθεί η βιωσιμότητα και η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας μέσω της αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας, δια των ορθολογικών μεταρρυθμίσεων, του εκσυγχρονισμού και των νευραλγικών επενδύσεων, αλλά η με κάθε τρόπο συμπίεση του βιοτικού επιπέδου του μέσου Έλληνα, ώστε να καταναλώνει λιγότερα και να παράγει περισσότερα, αμειβόμενος όσο γίνεται λιγότερα –αν καταφέρει ασφαλώς να βρει εργασία. Γι’ αυτό, δίπλα στις στρατιές των ανέργων και των νεκροζώντανων χρεοκοπημένων, οι εργαζόμενοι-φτωχοί είναι η πιο δυναμικά ανερχόμενη κοινωνική ομάδα. Φυτοζωώντας αμειβόμενοι με πενταροδεκάρες στο νέο εργασιακό Μεσαίωνα της Τρόικας…
Δεν χρειάζεται βέβαια να συμπληρώσουμε πως το νέο πακέτο λιτότητας ύψους 13,5 δισεκατομμυρίων ευρώ αποτελεί και την ταφόπλακα της μεσαίας τάξης. Εκτός από τις περικοπές σε μισθούς και συντάξεις, σε επιδόματα και παροχές –με άλλα λόγια το τέλος του Κράτους Πρόνοιας που θεμελιώθηκε μετά το «Κράχ του 1929»– οι νέοι φόροι ήρθαν για να την αποτελειώσουν. Η οριζόντια φορολογία του 35% σε όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες, ανεξαιρέτως της οικονομικής τους κατάστασης, είναι προφανές που οδηγεί. Ένας επαγγελματίας που έχει κέρδη 10.000 ευρώ το χρόνο θα πρέπει να δώσει στην Εφορία τα 3.500 συν ένα 60% ως προκαταβολή. Δηλαδή απλά δεν επιβιώνει. Από την άλλη, με τη μείωση του ανώτατου φορολογικού συντελεστή από το 45% στο 35%, κάποιος πλούσιος επαγγελματίας, που παρουσιάζει εισοδήματα πάνω από εκατό χιλιάδες ευρώ γίνεται ξαφνικά κατά δέκα χιλιάδες ευρώ πλουσιότερος.  Αν έχει καθαρό εισόδημα π.χ. ένα εκατομμύριο ευρώ, με τη νέα κλίμακα γίνεται ξαφνικά κατά 100.000 ευρώ πλουσιότερος. Το συμπέρασμα είναι αμείλικτό. Με τη νέα οικονομική και φορολογική πολιτική οι μικρομεσαίοι επαγγελματίες γίνονται με «συνοπτικές διαδικασίες» νεόπτωχοι, ενώ οι πλούσιοι γίνονται με μιας πλουσιότεροι. Αυτή είναι η διπολική κοινωνία που μας ετοιμάζουν. Από τη μία θα είναι το 90% των φτωχών και εξαθλιωμένων –που θα ξοδεύουν όλη τους την ενέργεια στον αγώνα της καθημερινής επιβίωσης– κι από την άλλη το 10% των πλουσίων και των ζάπλουτων, που θα βλέπουν τον πλούτο τους ν’ αυξάνει ακόμη και εν μέσω κρίσης.
Πως όμως θα αντιμετωπιστεί αυτή η νέα μαζική φτώχεια, οι στρατιές των νεόπτωχων και των εξαθλιωμένων; Πιθανόν ν’ αντιμετωπίσουν τη νέα φτώχεια κτίζοντας νέες φυλακές, όπως έκανε και η κυβέρνηση του Ρέιγκαν, η οποία εφάρμοσε μια σκληρή νεοφιλελεύθερη πολιτική κατεδάφισης του αμερικανικού Κράτους-Πρόνοιας. Οι φυλακές αντίμετρο στη φτώχεια… Τι υπέροχη προοπτική!
Στις ΗΠΑ ο Ομπάμα υποτίθεται πως προστατεύει τη μεσαία τάξη έναντι των αγορών ή αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει έναντι των άπληστων ρεπουμπλικάνων. Στην Ελλάδα η μνημονιακή συγκυβέρνηση έχει άνευ όρων παραδώσει το λαό της και τη μεσαία τάξη στο έλεος της Τρόικας και των αγορών.
Ο ελληνικός λαός στις δύο προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις έστειλε ένα ηχηρό μήνυμα ανατροπής, αλλά όμως η λυσσαλέα εκστρατεία εκφοβισμού και τρομοκράτησής του τελικά απέδωσε και δεν μπόρεσε να πει «μέχρι εδώ» στην επέλαση αυτής καταστροφικής πολιτικής. Το πόσο μοιραία ήταν αυτή η επιλογή φαίνεται ήδη. Η επανάληψη τέτοιων καταστροφικών επιλογών αποτελεί πλέον θανάσιμη πολυτέλεια, καθώς η νέα ζοφερή πραγματικότητα τείνει να παγιωθεί. Ακόμη κι έτσι όμως δεν πρέπει να παραιτηθούμε από τις προσπάθειες. Ο καθένας μας μπορεί και οφείλει να κάνει κάτι. «Διαλέξτε ένα κομμάτι του προβλήματος, στο οποίο μπορείτε να βοηθήσετε να δοθεί λύση, και προσπαθήστε να δείτε με πιο τρόπο το δικό σας κομμάτι εντάσσεται στο παζλ των ευρύτερων κοινωνικών αλλαγών» (Μάριαν Ράιτ Έντελμαν).


Ο Γιώργος Στάμκος (stamkos@post.com) είναι συγγραφέας και δημιουργός του εναλλακτικού περιοδικού Ζενίθ (www.zenithmag.wordpress.com).