Ποιοί και πού συσσωρεύουν το ρευστό που εξαφανίζεται από την κρίση;

Σαν χέλι ξεγλιστράει η ρευστότητα και πάει εκεί που κανείς δεν το περιμένει. Περισσότερα από 3 τρισ. δολάρια υπολογίζεται ότι αυτή τη στιγμή έχουν βγει από τις παγκόσμιες αγορές, καθώς παρά τις όποιες θεωρίες για την αποτελεσματική αποτίμηση των αγορών, το μόνο σίγουρο είναι ότι σήμερα κανείς δεν μπορεί να τις αποτιμήσει. Ούτε τις σημερινές αποτιμήσεις, αλλά κυρίως ούτε να προεξοφλήσει τα μελλοντικά πιο πιθανά σενάρια. Γιατί όλα είναι πιθανά. Από το «νέο κανονικό μοντέλο» της Pimco και του Ελ Εριάν, μέχρι το παγκόσμιο οικονομικό ολοκαύτωμα, εάν υπάρξει κατάρρευση κράτους στην Ευρωζώνη, ή την έκπληξη της οικονομικής ανάκαμψης, τροφοδοτημένη από τις αναδυόμενες αγορές της Κίνας, της Ινδίας και της Βραζιλίας. Και όσο δεν μπορούν οι επενδυτές να αποτιμήσουν, να προβλέψουν τις μελλοντικές εξελίξεις, τόσο απέχουν από τις αγορές. Και η ρευστότητα παραμένει κρυμμένη. Ρευστότητα, η οποία ποτέ στο παρελθόν δεν ήταν τόσο σημαντική σε μέγεθος.

Το μήκος της φούστας

Αν οι μόδες στο μήκος της φούστας έρχονται και παρέρχονται, οι «επενδυτικές μόδες» δείχνουν ακόμα πιο έντονες μεταστροφές τους τελευταίους μήνες. Καμία αγορά δεν έχει μείνει απρόσβλητη στις ξαφνικές αλλαγές τάσης των επενδυτών, αλάνθαστο σημάδι ότι κανείς δεν ξέρει τι ξημερώνει. Οι αμερικανικές μετοχές από αρχές του έχουν ενισχυθεί πάνω από 10%. Όσον αφορά στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, ο DAX στη Φρανκφούρτη μετρά κέρδη πάνω από 17%, ενώ ο CAC στο Παρίσι έχει σημειώσει άνοδο περί το 9%. Και αυτό τη στιγμή που η δημοσιονομική κρίση απειλεί να συνθλίψει οικονομίες και κράτη.

Η τιμή του χρυσού σκαρφάλωσε τις προηγούμενες ημέρες σε υψηλά 4 μηνών στα 1.670 δολάρια. Το ευρώ στις 23 Αυγούστου αναρριχήθηκε σε υψηλό επτά εβδομάδων στα 1,2590 δολ, ενώ τις τελευταίες ημέρες κυμαίνεται πάνω από την περιοχή των 1,25 δολαρίων. Μόνη σταθερή πηγή προσέλκυσης κεφαλαίων τα ομόλογα, από τα αμερικανικά και γερμανικά κρατικά ομόλογα, οι αποδόσεις των οποίων βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά, μέχρι τα εταιρικά junkbonds.

Μυστήριο το πού έχει πάει η ρευστότητα

Το πιο μεγάλο μυστήριο όμως είναι πού βρίσκεται αυτή τη στιγμή η ρευστότητα. Ακόμα και το εντυπωσιακό ράλι των ομολόγων δεν δικαιολογεί το στέρεμα των αγορών. Η PIMCO, η μεγαλύτερη εταιρεία διαχείρισης ομολογιακών αμοιβαίων κεφαλαίων στον κόσμο, έχει σημειώσει εισροές περίπου 150 δισ. δολαρίων από τις αρχές του έτους, ποσό το οποίο αντιστοιχεί στις εκροές από τα μετοχικά αμοιβαία κεφάλαια, αλλά επ’ ουδενί λόγω ικανές να επηρεάσουν στον βαθμό αυτό τις τιμές των ομολόγων. Τα επιτόκια των εντόκων γραμματίων του αμερικανικού Δημοσίου βρίσκονται μεν σε χαμηλά επίπεδα σχετικά με το παρελθόν αλλά παρ’ όλα αυτά έχουν αυξηθεί από το 0,02% στο οποίο βρίσκονταν στις αρχές του έτους, σημάδι ότι η ρευστότητα δεν πηγαίνει εκεί. Το επιτόκιο Libor έχει μειωθεί αλλά η διατραπεζική αγορά παραμένει αναιμική και οι τράπεζες προτιμούν την ασφάλεια των κεντρικών τραπεζών. Η αγορά των Commercial Paper, βασική πηγή βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, παραμένει πεισματικά κάτω από το 1,1 τρισ. δολ. στις ΗΠΑ, όταν μέχρι και τα τέλη του 2009 βρισκόταν πάνω από το 1,5 τρισ., ενώ πριν από τη χρεοκοπία της Lehman Brothers ξεπερνούσε τα 2,5 τρισ.

Από τους επενδυτές στις τράπεζες και μετά στη FED και την ΕΚΤ

Αυτή τη στιγμή υπολογίζεται ότι οι θεσμικοί επενδυτές «κάθονται» στην κυριολεξία πάνω σε ένα βουνό ρευστού, ύψους 3 τρισ. δολαρίων. Τα Private Equity funds έχουν διακόψει τις επενδύσεις τους, καθώς έχουν αποκλειστεί οι δυνατότητες εξόδου μέσω εισαγωγών στα χρηματιστήρια, ή μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων, ενώ τα hedge funds έχουν περιορίσει στο ελάχιστο τη μόχλευση και προτιμούν την ασφάλεια του ρευστού όσο οξύνεται η αβεβαιότητα. Τα παραδοσιακά αμοιβαία κεφάλαια έχουν ιστορικό υψηλό ποσοστό των παγίων τους σε ρευστό. Οι επενδυτές κάνουν δηλαδή αυτό το οποίο κάνουν και οι καταναλωτές σε ΗΠΑ και Ευρώπη. Μειώνουν τα δάνειά τους, μειώνουν την κατανάλωση και αυξάνουν την αποταμίευση. Στην πράξη, όλα αυτά τα κεφάλαια τα οποία μέχρι σήμερα στήριζαν τις αγορές, την κατανάλωση και την οικονομία, έχουν κατευθυνθεί στις τράπεζες. Αυτές με τη σειρά τους προτιμούν να καταθέτουν τα κεφάλαιά τους στις κεντρικές τράπεζες, οι ισολογισμοί των οποίων έχουν εκτιναχθεί σε ύψη ρεκόρ. Με άλλα λόγια, η ρευστότητα έχει επιστρέψει σε αυτούς ακριβώς οι οποίοι προσπάθησαν να τη δημιουργήσουν προκειμένου να ενισχύσουν την οικονομική ανάπτυξη. Ενας φαύλος κύκλος, ο οποίος παρατείνει την αβεβαιότητα. Οπως όμως έχει συμβεί κάθε φορά στο παρελθόν, μπορεί μεν σήμερα να απουσιάζουν οι επενδυτικές τάσεις, αλλά όταν επιβεβαιωθεί η κατεύθυνση, τότε, σαν κοπάδι, οι επενδυτές θα στραφούν πάλι στις αγορές. Αυτό συνέβη τον Μάρτιο του 2009, αλλά και πολλές φορές μετά το Κραχ του 1929 και μέχρι τη σταθεροποίηση της οικονομίας στη δεκαετία του 1950. Και πιθανότατα, σε ένα τέτοιο περιβάλλον βρισκόμαστε σήμερα, γεγονός το οποίο ίσως δικαιολογεί τη συντηρητική στροφή των επενδυτών.